OMLADINSKE RADNE AKCIJE - ''Sretan je narod koji ima takvu omladinu''

KOLIKO IMAŠ PRIJATELJA, TOLIKO VREDIŠ. I ZATO AKO SI BIO, DOĐI OPET. A AKO NISI, IPAK DOĐI. TVOJ ŽULJ NEĆE BITI JEDINI ! 

Drugi svjetski rat donio je našoj zemlji ogromne ljudske žrtve, ali i razaranja, uništenje, potpuni kolaps privrede i svih drugih sfera života. Nakon oslobođenja, trebalo je odmah pristupiti obnovi i izgradnji Jugoslavije - industrije, gradske i seoske infrastrukture, naučnih, sportskih, kulturnih objekata, trebalo je izvući zemlju iz zaostalosti, a materijalnih sredstava nije bilo dovoljno...

Omladina Jugoslavije je, kao i uvijek u najtežim momentima, bila glavni sudionik te bitke za bolje sutra. Mladalački zanos, humanizam, ideali, nesebičnost, samopožrtvovanje, bratstvo i jedinstvo bili su pokretačka snaga. Zemlja se gradila na "o-ruk"! Duh omladinskih radnih akcija je bio rođen!

Počeci dobrovoljnog omladinskog rada

Počeci omladinskih radnih akcija vežu se uz vrijeme podizanja ustanka u Drugom Svjetskom ratu. Mladi su tada, pod izuzetno teškim uslovima, radili na prikupljanju vojne opreme i municije. Još 1941. godine, u selima oko Drvara, omladina je organizovano prikupljala ljetinu, aktivno pomagala borce sakupljajući im odjeću i obuću. Prva veća organizovana radna akcija je, smatra se, odlazak omladinske radne grupe od oko 150 devojaka i mladića iz tek oslobođenog Užica, oktobra 1941. godine, prema Višegradu i Dobrunu, na berbu kukuruza.

Tokom sljedećih ratnih godina, snažno je rastao broj omladinskih radnih jedinica širom Jugoslavije. 1942. godine popravljena je prva partizanska pruga Drvar-Ključ, a napravljen je i put Glamoč-Rore. Najvećom radnom akcijom omladine ratnog perioda smatra se, sada već legendarna, "žetva u Saničkoj dolini" u kojoj je, jula i avgusta 1942. godine, učestvovalo preko 7.000 mladića i djevojaka, a kao poseban podvig ove akcije smatra se ubiranje ljetine obavljeno 27. Augusta 1942. ispred samih ustaških bunkera. Time je u potpunosti ostvaren zavjet omladine i pokazan njen visoki moral uz poznati moto - "Ni zrno žita okupatoru"!

                    
Godine 1944. omladina se sa svojim radnim rezultatima takmičila pred Drugi kongres USAOJ-a i ostvarila oko 5 miliona radnih sati. Najbolje rezultate u tom periodu zabilježila je omladina Like.

Neposredno prije potpunog oslobođenje Jugoslavije, mladi su radili na raščišćavanju ruševina, obnovi puteva, pruga i mostova, a posebno se svojim radom ističe na sječi drveta na Crnom vrhu (januar - mart 1945.), gdje je po dubokom snijegu i jakoj zimi pripremano hiljade kubnih metara ogrijevnog materijala. U sličnim uslovima mladi sijeku drveće na Rudniku (januar - februar 1945) koje je naročito pripremano za bolnice na Sremskom frontu.

Posljeratne radne akcije

Nakon oslobođenja Jugoslavije, omladinske radne akcije se proširuju na izgradnju ratom uništene zemlje, od Vardara pa do Triglava. Cijela zajednica je tada shvatila težinu situacije u kojoj se nalazila Jugoslavija. Znalo su da se samo radom iz zaostalosti može izaći na put razvoja.

Da bi izgradnja zemlje tekla bez velikih poteškoća bilo je potrebno osigurati solidnu bazu sirovina, a jedna od najvažnijih u tom trenutku je bio kameni ugalj, prijeko potreban cjelokupnoj industriji. Bilo je poznato da velike naslage visokokaloričnog uglja leže u okolini Banovića i da je tu postojala mogućnost pogodne eksploatacije. To je podstaklo najviše rukovodstvo jugoslovenske privred, da što prije, po mogućnosti već početkom 1946. godine, pristupi izgradnji pruge u pravcu Brčkog (luka na rijeci Savi), kojom bi eksploatacija tekla besprijekorno. Planirano je da cjelokupni posao bude završen za 7 mjeseci, a organizacija i pripreme su počele odmah – 01. aprila 1946. Taj dan je poslije preuzet i slavljen je kao Dan ORA (Omladinskih radnih akcija) u cijeloj Jugoslaviji.

Sama izgradnja pruge Brčko – Banovići u dužini od 92 kilometra počela je 01. maja 1946. godine. Već 24. aprila stižu prve od ukupno 51 radne brigade, koliko je za ovaj poduhvat bilo planirano. Ubrzo se ispostavilo da nije postojala mogućnost da se obezbijedi dovoljno alata, materijala i bilo kakve mehanizacije. Ipak, izgradnja pruge započeta je prema planu, a, i pored brojnih teškoća, završena u rekordnom roku, odnosno i prije njega, do 07. novembra 1946. godine. U izgradnji pruge tokom ove prve velike radne akcije u posljeratnoj Jugoslaviji učešće je uzelo 62.268 omladinki i omladinaca iz svih krajeva naše domovine i oko 2.000 iz inostranstva. U toku izgradnje iskopano je oko 1.361.680 m³ zemlje i 134.460 m³ kamena, izgradjena su 2 tunela u dužini od 667 m i 22 mosta ukupne dužine 455 m.

                                                                                                                                                           Sljedeći veliki projekat planiran je već za narednu godinu, a to je bila pruga Šamac – Sarajevo! Ovo je bio mnogo ozbiljniji i veći poduhvat, zahtijevao je bolju organizaciju i veći broj učesnika. Željeznička pruga ukupne dužine 242 kilometara izgrađena je od aprila do sredine oktobra 1947. godine. Izgradnja, u okviru koje je postavljeno ukupno 320 kilometara kolosijeka, prokopano tunela u dužini od 2,2 kilometra, te izgrađeno 17 mostova, i danas se vodi kao svojevrstan svjetski rekord u brzini građenja. Najveći dio tereta izgradnje ove pruge na svojim plećima iznijelo je više od 217.000 omladinaca iz cijele Jugoslavije i gotovo 6.000 omladinaca sa raznih strana svijeta.

                                                                                                                                                                         
                                                                                                                               
                                                         
"SRETAN JE NAROD KOJI IMA TAKVU OMLADINU!"
                                                                        
TITO

          

Drug Tito je često znao govoriti o značaju radnih akcija, ne samo za izgradnju zemlje, nego i za izgradnju pojedinca kao ličnosti: “Borba za pobjedu u obnovi zemlje, u savlađivanju privrednih teškoća, sastavni je dio one velike borbe na bojnom polju u kojoj su ginule desetine hiljada omladinaca i omladinki. Ovdje, na radnim akcijama, se kuju novi ljudi. Ovdje se kuju i prekaljuju i izlaze iz rada novi ljudi sa novim pojmovima o radu. Stvara se jedan radni kolektiv koji se ponosi svojim radom, ono što on stvara svojim sopstvenim rukama… Kad kroz nekoliko godina budemo mogli da pogledamo unatrag na pređeni put, mi ćemo zaista s ponosom moći da kažemo da smo taj put – iako je bio trnovit, težak i prepun svih mogućih prepreka – savladali blagodareći samo tome, što se nismo bojali nikakvih teškoća, što smo duboko vjerovali u našu pobjedu u izgradnji.“

Tako su rođene, u svakom pogledu, velike Savezne omladinske radne akcije. Svojom masovnošću, iskazanom nesebičnošću i željom da se izgradi zemlja, mladi ostvaruju izuzetne rezultate na gradilištima od opšteg društvenog značaja. Akcijaši su radili sa malo mehanizacije, bez iskustva, često i bez vode za piće, bez dovoljno odjeće i obuće. Uslovi su bili teški, što još više uvećava značaj poduhvata omladine u tom periodu. Pokazalo se da moral tih mladih generacija ima jedan zavidno visok nivo. Radilo se bez ikakve novčane nadoknade, što je bilo tada, a i danas je, apsolutno nezamislivo. „Mi gradimo prugu – pruga gradi nas!“ – samo je jedan u nizu slogana, kojim je, ne samo verbalno, dokazivana odanost domovini. Jugoslavija je, zahvaljujući takvom spremnošću, elanom i izvanrednom količinom pozitivne energije od jedne nerazvijene i zaostale, stasala u red srednje razvijenih zemalja.

Da nam živi rad                                                                                            

Drugarska se pjesma ori,
pjesma koja slavi rad,
srce gromko nek' nam zbori,                                      
da nam živi, živi rad!!!

Podignimo u vis čela,
mi - junaci rada svog,
naša biće zemlja cjela,
da nam živi, živi rad!!!

U divljaka luk i strijela!
Željeznica, selo i grad,
to su naših ruku djela,
da nam živi, živi rad!!!

                                                               
                                                                                   
Hej, haj, brigade
                                                           
Mlade dane, tople, duge
prvu ljubav, prve sne,
vraćaju nam naše pruge,
ugradili tu smo sve,
sve

Za godine koje bježe,
za mladosti blistav čas,
mostova nas bezbroj veže,
pruženih između nas,
između nas

Hej-haj brigade,
hej-haj ruke mlade,
hej-haj brigade,
svoju zemlju, srcem grade

Ostaju za uvijek druže,
ove ceste, ovi puti,
a drugarstvo duže, duže,
i od života i od smrti
i od smrti

Neka puca kao mina,
zvijezda iznad našeg čela,
opet stvara omladina,
novo vrijeme, nova djela,
nova djela